De Geschiedenis van Lassie Toverrijst

Een halve eeuw geleden......en in mei 2009 toen wij er langs kwamen varen.

Een halve eeuw geleden stond chemicus Gijs van Schaik aan de wieg van een belangrijke culinaire vinding. In een fabriek in Wormer wist hij rijst zodanig te prepareren dat het thuis op het fornuis haast niet kon mislukken en het koken nog maar acht minuten duurde. Het product leeft nog altijd voort als Lassie Toverrijst.
De 'vader' van het 'kind' dat dinsdag zijn vijftigste verjaardag viert, is zelf inmiddels 78. Maar hoe het toen is gegaan, staat hem nog helder voor de geest. "Eigenlijk was ik in dienst gekomen om snelklaarhavermout te ontwikkelen. Dat lukte ook. Maar de gevolgen van de snelkookrijst waren veel groter, omdat rijst steeds meer en havermout steeds minder bij de Nederlanders op tafel kwam."
Het duurde maar liefst drie jaar voordat het product volledig was uitontwikkeld en het in 1959 de markt op kon. "Overigens was de Nederlandse primeur van snelkookrijst voor 'Momento' van Honig. Daar maakten ze echter gebruik van een ander procedé en binnen twee, drie jaar hadden we ze van de markt gedrukt", zegt hij nog steeds met trots.
Toen Van Schaik en zijn team het lab indoken, kampte de Nederlandse huisvrouw met een probleem. Ze was niet in staat droge rijst te maken. Het werd meestal een vochtige, kleffe pap, zoals dat al jaren gemeengoed was bij zoete varianten als rijst-met-krenten. Maar met de opkomende nasicultuur - overgewaaid uit Indië - wist moeder zich geen raad.
Van Schaik: "Wij bedachten een proces waarbij de buitenlaag van de korrel die leidt tot plakken, in de fabriek zo wordt bewerkt dat dit thuis bij het koken niet meer gebeurt." Een bijkomend voordeel bleek volgens de chemicus dat de 'aandachtstijd' achter het fornuis sterk afnam. "Gewone rijst vergt een kooktijd van 18 tot 25 minuten. Snelkookrijst is al na 8 minuten klaar en moet nog een kwartier in de pan nagaren. In die tijd kan degene die kookt de tafel dekken of bijvoorbeeld sla klaar maken. Dat was winst."
De vinding, waarvan het octrooi al na achttien jaar verliep, was destijds geen reden voor een feestje. "Je deed gewoon je werk. Maar nu vind ik het erg bevredigend dat ik in mijn vak een belangrijke bijdrage heb geleverd."
Op de vraag of er smaakverschil is tussen de gewone en bewerkte variant, zegt de chemicus dat een goede vergelijking niet te maken is: "De smaak is meer afhankelijk van de gebruikte soort dan van het kookproces."
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de rijstconsumptie in ons land de laatste tien jaar ongeveer op hetzelfde peil is gebleven. Lassie noemt zichzelf inmiddels 'rijstleider', ook qua marktaandeel. Dinsdag is er alsnog een feestje in de fabriek in Wormer, waar Van Schaik ook van de partij zal zijn.